संघिय र प्रादेशिक संसदको चुनाव सम्पन्न भइसकेर मतगणना जारी छ ।
यो ब्लग लेख्न बस्दासम्म मतगणनाका नतिजाहरु आउने क्रम जारी छ । प्रारम्भिक मतगणनाको रुझान हेर्दा एमाले र माओवादी को बाम गठबन्धनले प्रत्यक्ष तर्फ दूई तिहाइ भन्दा बढी सिट जित्न सक्ने सम्भावना देखिएको छ ।
बाम गठबन्धनले बहुमत ल्याउँछ भन्ने त मैले सोचेको थिएँ तर यो हद सम्म कांग्रेस पछाडी पर्ला भन्ने लागेको थिएन ।
एक हिसाबले भन्नुपर्दा यो चुनावबाट राष्ट्रिय राजनितिमा नेपाली कांग्रेस धेरै पछाडी धकेलिनेछ । लोकतान्त्रिक विचारधाराको हिमायतिका नाताले लोकतन्त्रको लागि युगौँ संघर्ष गरेको नेपाली कांग्रेस प्रति मेरो सदाशयता छ र सदैव रहनेछ । तथापि एक असल शुभचिन्तकले सदैव राम्रोका साथमा नराम्रो कुरा पनि औँल्याइदिन सक्नुपर्छ, ता कि ति कुराहरु आगामि दिनमा सुध्रिउन् ।
यसै वर्षको प्रारम्भमा सम्पन्न भएको स्थानिय तहको चुनावमा पनि नेपाली कांग्रेस असफल भएको थियो । तत्कालिन ठूलो दल नेपाली कांग्रेस दोस्रो स्थानमा झरेको थियो । केही स्थानमा कांग्रेसले माओवादीसँग तालमेल गरेर चुनाव लडेको थियो । खैर त्यो तालमेलको कुनै वैचारिक आधार भने थिएन । एक पछि अर्को अलोकप्रिय निर्णय गरेर जनमतबाट टाढिइरहेका देअवाले पराजित मानसिकतामा माओवादीसँग तालमेल गर्ने निर्णय गरेको थिए । सो तालमेलले माओवादीलाई त फाइदा पु¥यायो तर कांग्रेसलाई भने प्रत्युत्पादक सिद्ध भयो ।
अहिलेको बाम गठबन्धन सँग वैचारिक आधार छ । ठूलो कम्युनिस्ट दल बनाउने र निस्कण्टक राज गर्ने सपना नेताहरुले देखेका छन् । स्थानिय तहमा एमाले र माओवादीले पाएको मत जोड्दा सहजै दुई तिहाई मत आउने गणितिय हिसाब प्रस्तुत गरेर गठबन्धनले आफु स्वतः विजयी हुने घोषण गरिसकेको थियो । गठबन्धनको यो प्रचारलाई चिर्न सक्ने कुनै पनि ठोस आधार कांग्रेसले प्रस्तुत गर्न सकेन । किनकि कांग्रेसको नेतृत्व अक्षम देउवाको हातमा थियो । जसरी एमाले भित्र शिर्ष नेताहरु बिच एक तहको समझदारी र विश्वासको वातावरण छ, त्यसको एक रति पनि कांग्रेसका ठूला नेताहरु बिच छैन ।
नेतृत्व पंक्ति नियाल्ने हो भने कांग्रेसमा अलिक तल झरिसकेपछि गगन थापा देखिन्छन्, अन्यथा सबै एक से एक अलोकप्रिय र असक्षम रहेका छन् । नेतृत्व पंक्तिको यो रिक्तताले पनि कांग्रेसको लोकप्रियता धेरै घटाएको छ । एमालेका ओलि र माओवादिका प्रचण्डको जुन करिस्मा छ, त्यसको एक छेउ पनि देउवामा देख्न सकिन्न । देउवासँग नभएको त्यो ख्याति रामचन्द्र, शेखर, सशांक, प्रकाशमान, सिटौला, महत कसैमा पनि देख्न सकिन्न । निर्वाचनमा फेस भ्यालु निकै महत्वपूृर्ण हुन्छ । मोदिको फेस भ्यालुले भारतमा जनता पार्टिले चुनाव जित्दछ । बाम गठबन्धनसँग ओलि र प्रचण्डको फेस थियो तर कांग्रेससँग देउवाको कालो पोतिएको अनुहार । जुन अनुहारलाई नेपाली जनताले भावि प्रधानमन्त्रिको रुपमा कुनै पनि हालतमा स्विकार्न सकेनन् । नेतृत्व नै सक्षम र विश्वासिले नभइसकेपछि कांग्रेसले चुनाव जितने त कुरै भएन, जितेर पनि खासै उपलब्धिमुलक हुने थिएन ।
उता नेपाली जनता दस वर्षमा ११ वटा सरकार फेरिने अस्थिर राजनैतिक अवस्थाबाट वाक्क दिक्क भइसकेको थिए । कुनै दलको स्पष्ट बहुमत आएर निस्कण्टक पाँच वर्ष सरकार चलाए देशमा स्थिरता आउँथ्यो र देह समृद्धिको बाटो तर्फ लम्कन्थयो कि भन्ने आशा व्याप्त रहेको देखिन्छ । ६४ सालमा नेकपा माओवादीलाई मिलेको त्यो अपार जनसमर्थन पनि तत्कालिन अवस्थामा परिवर्तनको खोजि र परिवर्तनपछाडीको स्थिरताको चाहना नै त थियो । यस पालि पनि दुई दल मिलेर चुनाव लडिसकेपछि बहुमत ल्याउने, चुनावपछाडी एउटै दल बनेर ५ वर्षसम्म स्थायी सरकार चलाउने उद्घोषलाई जनताले रम्रैसँग पत्याए । मत दिइसकेपछि खेर जानेमा किन दिन बरु जित्नेलाई नै दिए खेर जाँदैन भनेर पनि जनताले गठबन्धनलाई मत दिए ।
अहिलेसम्म अन्तिम नतिजा आइसकेको त छैन, तर प्रारम्भिक रुझानले धेरै कुरा संकेत गरिसकेको छ ।
यो चुनावका नेपाली कांग्रेसका धेरै ठूला नेताहरुले पनि हार्दैछन् । कांग्रेसका लागि यो चुनाव पाठ सिक्ने ठूलो अवसर हुनेछ । संविधान आफ्नो नेतृत्वमा जारि भएको र संविधानलाई संस्थागत गर्ने चुनावहरु आफ्नो नेतृत्वमा सम्पन्न हुनु कांग्रेसको लागि ठूलो जित हो । हाला कि, यो सफलतालाई कांग्रेसले चुनावमा भजाउन सकेन । सकेको भए केही मत अवश्य बढ्थ्यो होला ।
कांग्रेस ईतिहासमै ठूलो संकटमा रहेको छ । अहिले उसलाई साथ दिने अरु कुनै सहयोगि देखिँदैनन् । भारतिय समर्थन पनि बलेको आगो तर्फै केही दिनमा सर्नेछ तर कांगे्रसलाई ठुलो मौका मिलेको छ, जनता समक्ष जाने, संगठन विस्तार गर्ने, फेरी आफुलाई पहिलाको जस्तै जनाधारयुक्त दल बनाउने । हुन त प्रारम्भिक नतिजा हेर्दा कांग्रेस आफैँले पाउने कोर मत घटेको देखिँदैन । तर बदलिएको राजनैतिक परिस्थितिमा तदनुरुप प्रभावकारी रणनिति अख्तियार गर्न नसक्दा कांग्रेसको यो हविगत भएको हो ।
अब कांग्रेसले आफुलाई पुरै समिक्षा गर्नुपर्ने बेला आएको छ । जनआन्दोलन २ पछाडी कांग्रेसले माओवादीको एजेण्डा बोकेर हिँड्न थाल्दा एजेण्डा विहिन बन्न पुग्यो । अब आफ्ना एजेण्डाहरु पुरै रिसेट गरेर त्यसलाई जनतासमक्ष लैजानुपर्छ । संगठनको पुनसंरचना गरिनुपर्छ ।
नयाँ पुस्तालाई दलको महत्वपूर्ण र जिम्मेवार भुमिकामा ल्याइनुपर्छ । अझ पनि बूढाहरुले पद ओगटेर बसे भने अर्को चुनावसम्म त कांग्रेसको अस्तितव नामेट भइसक्ने छ। अहिले भने शूूरुमा देउवाले अन्तिम नतिजा आएको दिन नैतिकताका आधारमा राजिनामा दिनुपर्दछ । फेरि पनि घमण्ड गरेर पद ओगटिरहने, दललाई भड्खालोमा जाक्ने गरिरहे भने पार्टी भित्रका युवाहरुले घोक्रेठ्याक लगाएर हुत्याउनुपर्दछ । सबैमा चेतना भया ।
यो ब्लग लेख्न बस्दासम्म मतगणनाका नतिजाहरु आउने क्रम जारी छ । प्रारम्भिक मतगणनाको रुझान हेर्दा एमाले र माओवादी को बाम गठबन्धनले प्रत्यक्ष तर्फ दूई तिहाइ भन्दा बढी सिट जित्न सक्ने सम्भावना देखिएको छ ।
बाम गठबन्धनले बहुमत ल्याउँछ भन्ने त मैले सोचेको थिएँ तर यो हद सम्म कांग्रेस पछाडी पर्ला भन्ने लागेको थिएन ।
एक हिसाबले भन्नुपर्दा यो चुनावबाट राष्ट्रिय राजनितिमा नेपाली कांग्रेस धेरै पछाडी धकेलिनेछ । लोकतान्त्रिक विचारधाराको हिमायतिका नाताले लोकतन्त्रको लागि युगौँ संघर्ष गरेको नेपाली कांग्रेस प्रति मेरो सदाशयता छ र सदैव रहनेछ । तथापि एक असल शुभचिन्तकले सदैव राम्रोका साथमा नराम्रो कुरा पनि औँल्याइदिन सक्नुपर्छ, ता कि ति कुराहरु आगामि दिनमा सुध्रिउन् ।
यसै वर्षको प्रारम्भमा सम्पन्न भएको स्थानिय तहको चुनावमा पनि नेपाली कांग्रेस असफल भएको थियो । तत्कालिन ठूलो दल नेपाली कांग्रेस दोस्रो स्थानमा झरेको थियो । केही स्थानमा कांग्रेसले माओवादीसँग तालमेल गरेर चुनाव लडेको थियो । खैर त्यो तालमेलको कुनै वैचारिक आधार भने थिएन । एक पछि अर्को अलोकप्रिय निर्णय गरेर जनमतबाट टाढिइरहेका देअवाले पराजित मानसिकतामा माओवादीसँग तालमेल गर्ने निर्णय गरेको थिए । सो तालमेलले माओवादीलाई त फाइदा पु¥यायो तर कांग्रेसलाई भने प्रत्युत्पादक सिद्ध भयो ।
अहिलेको बाम गठबन्धन सँग वैचारिक आधार छ । ठूलो कम्युनिस्ट दल बनाउने र निस्कण्टक राज गर्ने सपना नेताहरुले देखेका छन् । स्थानिय तहमा एमाले र माओवादीले पाएको मत जोड्दा सहजै दुई तिहाई मत आउने गणितिय हिसाब प्रस्तुत गरेर गठबन्धनले आफु स्वतः विजयी हुने घोषण गरिसकेको थियो । गठबन्धनको यो प्रचारलाई चिर्न सक्ने कुनै पनि ठोस आधार कांग्रेसले प्रस्तुत गर्न सकेन । किनकि कांग्रेसको नेतृत्व अक्षम देउवाको हातमा थियो । जसरी एमाले भित्र शिर्ष नेताहरु बिच एक तहको समझदारी र विश्वासको वातावरण छ, त्यसको एक रति पनि कांग्रेसका ठूला नेताहरु बिच छैन ।
नेतृत्व पंक्ति नियाल्ने हो भने कांग्रेसमा अलिक तल झरिसकेपछि गगन थापा देखिन्छन्, अन्यथा सबै एक से एक अलोकप्रिय र असक्षम रहेका छन् । नेतृत्व पंक्तिको यो रिक्तताले पनि कांग्रेसको लोकप्रियता धेरै घटाएको छ । एमालेका ओलि र माओवादिका प्रचण्डको जुन करिस्मा छ, त्यसको एक छेउ पनि देउवामा देख्न सकिन्न । देउवासँग नभएको त्यो ख्याति रामचन्द्र, शेखर, सशांक, प्रकाशमान, सिटौला, महत कसैमा पनि देख्न सकिन्न । निर्वाचनमा फेस भ्यालु निकै महत्वपूृर्ण हुन्छ । मोदिको फेस भ्यालुले भारतमा जनता पार्टिले चुनाव जित्दछ । बाम गठबन्धनसँग ओलि र प्रचण्डको फेस थियो तर कांग्रेससँग देउवाको कालो पोतिएको अनुहार । जुन अनुहारलाई नेपाली जनताले भावि प्रधानमन्त्रिको रुपमा कुनै पनि हालतमा स्विकार्न सकेनन् । नेतृत्व नै सक्षम र विश्वासिले नभइसकेपछि कांग्रेसले चुनाव जितने त कुरै भएन, जितेर पनि खासै उपलब्धिमुलक हुने थिएन ।
उता नेपाली जनता दस वर्षमा ११ वटा सरकार फेरिने अस्थिर राजनैतिक अवस्थाबाट वाक्क दिक्क भइसकेको थिए । कुनै दलको स्पष्ट बहुमत आएर निस्कण्टक पाँच वर्ष सरकार चलाए देशमा स्थिरता आउँथ्यो र देह समृद्धिको बाटो तर्फ लम्कन्थयो कि भन्ने आशा व्याप्त रहेको देखिन्छ । ६४ सालमा नेकपा माओवादीलाई मिलेको त्यो अपार जनसमर्थन पनि तत्कालिन अवस्थामा परिवर्तनको खोजि र परिवर्तनपछाडीको स्थिरताको चाहना नै त थियो । यस पालि पनि दुई दल मिलेर चुनाव लडिसकेपछि बहुमत ल्याउने, चुनावपछाडी एउटै दल बनेर ५ वर्षसम्म स्थायी सरकार चलाउने उद्घोषलाई जनताले रम्रैसँग पत्याए । मत दिइसकेपछि खेर जानेमा किन दिन बरु जित्नेलाई नै दिए खेर जाँदैन भनेर पनि जनताले गठबन्धनलाई मत दिए ।
अहिलेसम्म अन्तिम नतिजा आइसकेको त छैन, तर प्रारम्भिक रुझानले धेरै कुरा संकेत गरिसकेको छ ।
यो चुनावका नेपाली कांग्रेसका धेरै ठूला नेताहरुले पनि हार्दैछन् । कांग्रेसका लागि यो चुनाव पाठ सिक्ने ठूलो अवसर हुनेछ । संविधान आफ्नो नेतृत्वमा जारि भएको र संविधानलाई संस्थागत गर्ने चुनावहरु आफ्नो नेतृत्वमा सम्पन्न हुनु कांग्रेसको लागि ठूलो जित हो । हाला कि, यो सफलतालाई कांग्रेसले चुनावमा भजाउन सकेन । सकेको भए केही मत अवश्य बढ्थ्यो होला ।
कांग्रेस ईतिहासमै ठूलो संकटमा रहेको छ । अहिले उसलाई साथ दिने अरु कुनै सहयोगि देखिँदैनन् । भारतिय समर्थन पनि बलेको आगो तर्फै केही दिनमा सर्नेछ तर कांगे्रसलाई ठुलो मौका मिलेको छ, जनता समक्ष जाने, संगठन विस्तार गर्ने, फेरी आफुलाई पहिलाको जस्तै जनाधारयुक्त दल बनाउने । हुन त प्रारम्भिक नतिजा हेर्दा कांग्रेस आफैँले पाउने कोर मत घटेको देखिँदैन । तर बदलिएको राजनैतिक परिस्थितिमा तदनुरुप प्रभावकारी रणनिति अख्तियार गर्न नसक्दा कांग्रेसको यो हविगत भएको हो ।
अब कांग्रेसले आफुलाई पुरै समिक्षा गर्नुपर्ने बेला आएको छ । जनआन्दोलन २ पछाडी कांग्रेसले माओवादीको एजेण्डा बोकेर हिँड्न थाल्दा एजेण्डा विहिन बन्न पुग्यो । अब आफ्ना एजेण्डाहरु पुरै रिसेट गरेर त्यसलाई जनतासमक्ष लैजानुपर्छ । संगठनको पुनसंरचना गरिनुपर्छ ।
नयाँ पुस्तालाई दलको महत्वपूर्ण र जिम्मेवार भुमिकामा ल्याइनुपर्छ । अझ पनि बूढाहरुले पद ओगटेर बसे भने अर्को चुनावसम्म त कांग्रेसको अस्तितव नामेट भइसक्ने छ। अहिले भने शूूरुमा देउवाले अन्तिम नतिजा आएको दिन नैतिकताका आधारमा राजिनामा दिनुपर्दछ । फेरि पनि घमण्ड गरेर पद ओगटिरहने, दललाई भड्खालोमा जाक्ने गरिरहे भने पार्टी भित्रका युवाहरुले घोक्रेठ्याक लगाएर हुत्याउनुपर्दछ । सबैमा चेतना भया ।
No comments:
Post a Comment